Een vuist voor landelijke beschikbaarheid zorgmiddelen

De tekorten aan bepaalde medische hulpmiddelen tijdens de coronacrisis drukten ons pijnlijk met de neus op de feiten. Maar corona werd een perfecte accelerator voor een uniek samenwerkingsinitiatief voor inkoop in de zorg.

Uniek voor Nederland is het zeker. Een overlegorgaan over inkoop in de zorg met zeven partijen, die een paar  tegengestelde en een aantal gedeelde belangen hebben. Eén overtuiging delen ze zonder meer: zolang inkopend Nederland versnipperd blijft opereren, wordt ons land nooit als een serieuze handelspartner gezien op de mondiale markt van (medische) producten en hulpmiddelen. Hoe het dan mis kan gaan, hebben we kunnen zien met de landelijke tekorten tijdens de coronacrisis. Dan wordt inkoop letterlijk een zaak van leven of dood. Dat was de belangrijkste boodschap tijdens het overleg over samenwerking dat op 9 september bij Intrakoop plaatsvond.

Inkoopvolume

'Ga maar na', zegt Marc van Corven (CEO Zorgservice XL). 'Bij een mondiale vraag naar medische producten maakt Nederland weinig kans tegen landen die in afnamevolume twintigmaal groter zijn.' 'De drijfveer achter dit initiatief’ legt Marco Plasier (directeur a.i. IAZ) uit, ‘is de beschikbaarheid van zorgmiddelen op een hoger en verantwoord niveau brengen en houden. Hiervoor heb je een groter inkoopvolume nodig. Ook omdat de zorgmarkt wordt overspoeld door innovaties; daar moet je zicht en grip op houden.’ Andere speerpunten van de samenwerking zijn: beheersing van de kostenstijging en schaarste aan goed personeel, ook in inkoop. 'En dan bij voorkeur ook nog duurzaamheid in productkeuze, leverancier en processen', vult Jeroen Meijer (Coppa-consultant namens ROAZ) aan.

Noodzaak en urgentie

Ruud Plu (bestuurder/directeur Intrakoop) benadrukt namens Intrakoop het bijzondere van dit overleg, waarin de deelnemers bereid zijn over de eigen schaduw heen te stappen. 'Elke verandering kun je ophangen aan de vijf speerpunten die Marco en Jeroen zojuist noemden: inkoopvolume, innovatie, kostenstijging, schaarste in kundig personeel en duurzaamheid. Door corona is er extra noodzaak en urgentie. De gezamenlijke drive om te bereiken dat producten en middelen voortaan blijvend beschikbaar zijn, is de katalysator binnen deze groep.'
Waarom er juist voor deze zeven partijen is gekozen? 'Met deze zeven vormen we een grote belangengroep voor de cure en care in Nederland', zegt Jeroen Meijer. 'We zijn al vanaf mei bezig met dit overleg, maar we verwelkomen graag partijen die met ons willen meedenken en samenwerken in dit veranderingstraject.' 

Revolutie inkoop en logistiek

'Meer samenwerking is wenselijk,' zegt Marco Plasier, 'want we werken aan een deltaplan voor tien tot vijftien jaar. Daarvoor kunnen we alle kennis en kunde in dit werkveld goed gebruiken. De zorg kan wellicht wat betreft inkoop en logistiek totaal opnieuw worden ingericht.' 'De eerste aanzet was het opzetten van het LCH', zegt Gerwin Meijer (programmamanager inkoopsamenwerking NFU). 'De NFU nam het initiatief tot het vormen van het LCH, waarin meerdere partijen uit zorg, leveranciers en overheid participeren. Alle deelnemers kijken bewust over hun eigen grenzen heen en als groep doen we dit ook over de landsgrenzen. We kunnen bijvoorbeeld veel leren van de aanpak van de Denen en Noren.'

Heilige huisjes

'We zijn ons bewust van de complexiteit van dit traject', zegt Jeroen Meijer, 'maar we moeten nu echt doorzetten. Natuurlijk lopen we aan tegen vaste gewoonten, bestaande contracten en heilige huisjes, maar achteroverleunen zodra alle voorraden weer op orde zijn, is geen optie.' Marc van Corven: 'Niemand heeft een excuus om niets te doen. Angst bij inkopers of inkoopafdelingen en -organisaties voor centralisatie is niet nodig. Wij willen de dingen niet centraal regelen, maar goed regelen. Je kunt hierbij ook denken aan betere lokale en/of regionale regionale samenwerking.' Gerwin Meijer: 'Het LCH is uit nood geboren, maar nu hebben we het momentum om een en ander aan elkaar te knopen en dat moeten we vasthouden.' 'Precies', zegt Ruud Plu. 'De noodzaak is er, maar ook de mogelijkheid en bereidheid om samen te werken. We moeten dit breder trekken en tegelijk structureel maken.'

Vertrouwen winnen

De mannen zijn zich er terdege van bewust dat alles staat of valt met vertrouwen. Marc van Corven: 'Het kwijtraken van inkoopautonomie is een gevoelig punt voor ziekenhuizen en zorgorganisaties. Maar wat heb je aan autonomie als je te klein bent om een dwingende rol te spelen bij grote inkoopvraagstukken?' Volgens Marco Plasier zijn er drie dingen nodig om deze transitie in inkoopbeleid te doen slagen: 'Vertrouwen in kwaliteit, commitment naar collega's en partners en uiteindelijk tevredenheid.' 'En support van stakeholders', voegt Jeroen Meijer toe, 'zoals ziektekostenverzekeraars, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en het ministerie van VWS. We hebben bij ze aangeklopt, maar vooralsnog moeten we de kar zelf trekken.' 

Wat levert het zorgorganisaties op?

Marco Plasier: 'Op termijn wordt het gemakkelijker voor organisaties om gebruik te maken van inkoopexpertise die ze zelf niet in huis hebben. Iedereen in de zorg, cure én care, zal profiteren van de verbeterde infrastructuur en het vergrote inkoopvolume die dat oplevert. En hoe groter je bent, hoe meer je kunt afdwingen. Zorgorganisaties die nu al samenwerken in inkoop weten dit als geen ander.' Ruud Plu: 'Het biedt zorgorganisaties de mogelijkheid te focussen op andere dingen die voor hun organisatie belangrijk zijn. Waarom zou je alle inkoop op relatief kleine schaal zelf willen doen, als je kosten bespaart door (nog meer) samen te werken? Wij moeten laten zien dat het werkt.' Marc van Corven: 'Het zal ook leiden tot de selectie van “betere leveranciers” die mee willen en kunnen in dit veranderingstraject. Dat betekent dus ook dat leveranciers bereid zullen moeten zijn om te innoveren om met onze wensen mee te gaan.’ Jeroen Meijer: 'Het is nu aan ons, en aan elke stakeholder in de care en cure, om in de praktijk te laten zien wat deze voor Nederland vernieuwende aanpak oplevert. En, zoals ik hiervoor al zei: de deur staat open voor aanvullende partijen met goede ideeën.'

Deelnemende partijen aan het overleg zijn:

• Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)
• InkoopAlliantie Ziekenhuizen (IAZ)
• Zorgservice XL
• Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) Zuidoost-Brabant
• Intrakoop
• Santeon / zeven topklinische ziekenhuizen (niet bij deze sessie)
• IFZ (Inkoopsamenwerking Friese Ziekenhuizen) (niet bij deze sessie)