Zorgbestuurders opgelet! De Green Deal Zorg 2.0 is een feit

De zorg moet aan de bak om de abstracte afspraken uit het Klimaatakkoord te vertalen naar concrete verduurzaming. Dus zorgbestuurders opgelet! 'Want de Green Deal Zorg 2.0 die in oktober 2018 werd ondertekend, is niet vrijblijvend', zegt Léon Wever, programmadirecteur verduurzaming zorg op het ministerie van VWS.

De Green Deal 2.0 volgt die van 2015 op. Met de eerste Green Deal spraken de ondertekenaars de ambitie uit dat eind 2018 80% van de ziekenhuizen en 50% van de overige zorgaanbieders zou zijn gestart met de systematische verduurzaming van hun bedrijfsvoering. Hiervoor moest worden toegewerkt naar een betrouwbaar integraal duurzaamheidskeurmerk.

Is die ambitie gehaald?

'Hoewel er in een paar jaar tijd veel is bereikt (zie kader), vooral wat betreft het duurzaamheidsbewustzijn binnen de zorgsector, is er nog veel winst te boeken, zegt Wever. 'De 'oude' Green Deal loopt af, maar de problematiek bestaat nog altijd en het Klimaatakkoord vraagt actie. 'Daarom was het tijd voor een opvolger: Green Deal Zorg 2.0. Deze moet leiden tot concrete, meetbare doelstellingen en acties voor zorgaanbieders. Maar dan wel liever als een positief duwtje in de rug dan door handhaving en sancties. Want de meeste kans op succes zie ik als de initiatieven voor duurzame oplossingen uit de zorgorganisaties zelf komen.' 

Vier speerpunten

Volgens Wever is het goede aan de Green Deal Zorg 2.0 dat deze de doelstellingen concreet benoemt. 'De zorgsector kiest vier speerpunten. CO₂-reductie, circulaire economie, terugdringing van medicijnresten in afvalwater en een gezonde leefomgeving
binnen en buiten het gebouw van de zorginstelling. Dit betekent dat we de zorgaanbieders uitdagen om dit binnen hun bedrijfsvoering goed te gaan regelen. De doelstellingen van de Klimaatwet zijn helder. In 2050 moet Nederland vrijwel CO₂-neutraal zijn en in 2030 moet 49 procent op CO₂ zijn bespaard.'

En de zorgaanbieders zijn onverdeeld enthousiast? 'Het zal geen verrassing heten dat niet iedere zorgbestuurder staat te springen. Hiermee vormen ze geen uitzondering op de maatschappelijke discussie over verduurzaming. De primaire taak van de zorg is mensen verzorgen en beter maken. Dit moeten zorgaanbieders bovendien doen binnen een veranderlijk werkveld, waarbij ook het terugdringen van kostenstijging een belangrijke taak is. Je kunt je voorstellen dat dit kan botsen met de benodigde investeringen voor duurzaamheid.

Het betekent dat bestuurders verduurzaming integraal onderdeel moeten maken van hun beleid. De investeringen ervoor horen gewoon op elke begroting te staan. Dus zul je als zorgaanbieder bij het prioriteren duurzaamheid moeten meewegen. Niet per se als iets aparts dat alleen maar geld kost, maar ook als iets dat bijdraagt aan kwaliteit en toegankelijkheid. Kijk bijvoorbeeld wat e-health kan bijdragen aan energiebesparing. Als patiënten online vragen kunnen stellen of kunnen beeldbellen met hun arts, hoeven zij geen gebruik te maken van een afdeling die moet worden verwarmd en verlicht. Ook scheelt het hun een vervuilende reis naar en van het ziekenhuis. Zie bijvoorbeeld de ontwikkelingen rond de herverdeling van taken tussen eerste- en tweedelijnszorg. En je bent een dief van je eigen portemonnee als je geen maatregelen neemt die zich binnen enkele jaren terugverdienen. Het blijven wel keuzes die uit de zorgsector zelf moeten komen en die niet door de overheid moeten worden opgelegd. Het heeft bijvoorbeeld weinig zin om verplicht een oud gebouw te isoleren, terwijl je over vijf jaar nieuwbouw gaat plegen. Kies je voor nieuwbouw, dan is dat natuurlijk weer een uitgelezen moment om klimaatneutrale installaties in het gebouw op te nemen.'

Welke rol speelt Intrakoop?     

'Het aardige is dat Intrakoop de uitdaging heel enthousiast heeft opgepakt dat de initiatieven voor verduurzaming uit de zorgsector en zijn leveranciers moeten komen. Als inkoopcoöperatie voor zorgorganisaties kunnen zij hun leden uitstekend adviseren en ondersteunen bij het behalen van hun duurzaamheidsdoelstellingen. Hierbij heeft Intrakoop vier thema’s geformuleerd, terreinen waarop voor elke zorgorganisatie belangrijke winst te boeken valt. Dit zijn: voeding, textiel, onderhoud van gebouwen en afval. Door slim inkoopmanagement zijn hier forse besparingen te boeken. Een ander sterk punt van Intrakoop is de energietransitie. Met hun kennis van de markt en de nieuwste ontwikkelingen op technisch gebied kunnen zij zorgaanbieders prima adviseren.'

Wordt de Green Deal Zorg 2.0 een succes?

'Ik heb daar alle vertrouwen in. Om te beginnen is er groot draagvlak voor verduurzaming, het moet gewoon gebeuren. Daarbij vind ik duurzaamheid ook bij de zorg passen. Gezondheid, welzijn en genezing gaan hand in hand met een groen gebouw en een gezonde leefomgeving. Bovendien vindt binnen de samenleving momenteel een grote bewustwording plaats over verduurzaming. Mensen die duurzaamheid belangrijk vinden, willen dit ook terugzien in het ziekenhuis of de zorginstelling die zij bezoeken. Steeds meer zorgaanbieders realiseren zich dit. dan zal de verduurzaming vanzelfsprekender worden. Met de Green Deal Zorg 2.0 spreken zorgbestuurders uit om daar werk van te maken.'