Minder vlees en zuivel , ook in de zorg

alternatieven koemelk

Van 7 t/m 13 maart 2022 is de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. De Nationale Week Zonder Vlees is een Nederlands initiatief om de vleesconsumptie te verminderen en vanaf dit jaar doet ook zuivel mee! Vanaf 2018 vindt de landelijke campagne elk jaar in maart plaats en krijgt veel ondersteuning van consumenten, supermarkten en producenten. Ook in de zorg krijgt het steeds meer betekenis.

Leveranciers van eten & drinken denken graag met de klanten mee over heerlijke menu’s zonder dierlijke producten. Juist met deze week is het doel om te laten zien dat een eetpatroon met meer vegetarische en plantaardige producten heel lekker kan zijn. Door met z’n allen een dag zonder vlees en zuivel te eten, realiseren we samen een positieve impact op het milieu. 

& zuivel? 

Naast vlees nu ook een week zonder zuivel. Minder vlees eten krijgt al langere tijd aandacht maar ook de milieu impact van zuivel wordt nu belicht. Uit een analyse van Milieu Platform Zorgsector en Stimular bij care-instellingen bleek dat eten en drinken zorgt voor 15 – 20% van de totale CO2 uitstoot. Zuivel en vlees hebben hierin voor de grootste impact (1). Beide productgroepen zijn in productie (grond- en waterverbruik en uitstoot) belastend voor het milieu. Zuivel zorgt daarbij voor 51% van de CO2 uitstoot en neemt tevens zo’n 38% van het totaal ingekochte volume eten & drinken in beslag (1). Dit is niet alleen in de zorg zo, van een gemiddeld Europeaans dieet wordt meer dan een kwart van de CO2 uitstoot veroorzaakt door zuivelproducten (2).

Koemelk heeft een significant hogere uitstoot van broeikasgassen en impact op het milieu dan plantaardige alternatieven. In de onderstaande afbeelding, afkomstig uit een analyse van wetenschappers J. Poore en T. Namencek uit het wetenschappelijke tijdschrift Science, wordt de impact van 1 liter koemelk vergeleken met plantaardige alternatieven. Hierin zie je dat om een liter koemelk te produceren er 600 liter meer water nodig is dan voor 1 liter sojamelk en dat koemelk zorgt voor drie keer zoveel uitstoot van broeikasgassen dat voor sojamelk (2). 

Impact koemelk vs plantaardige melk

Zuivelconsumptie in de zorg

In Nederland en in de zorg wordt veel zuivel geconsumeerd, denk aan een glas melk, drink yoghurt, kaas op de boterham, room door de soep en medische drinkvoeding met extra eiwitten. Hoewel er veel uit ‘gewoonte’ wordt geconsumeerd heeft het ook een reden dat zuivel zo populair is in de zorg. Melk is een voedzaam product en een bron van eiwitten, vet oplosbare vitaminen zoals B2 en B12 en mineralen zoals calcium en magnesium. Het nutriëntenprofiel van koemelk is niet 1 op 1 vervangbaar met plantaardige alternatieven. De plantaardige alternatieven bevatten namelijk niet allemaal evenveel eiwitten en alle essentiële aminozuren die in koemelk zitten (4). Maar eiwitten kunnen ook uit andere, plantaardige bronnen worden gehaald. Met voldoende variatie in het dieet is sojamelk al een mooi alternatief voor koemelk en bevat evenveel eiwitten als volle koemelk (3.4 gram) (5, 6). Daarnaast bevat het minder verzadigd vet en is het net als de meeste plantaardige alternatieven verrijkt met belangrijke nutriënten zoals vitamine D en vitamine B12. Let er in de keuze van een alternatief wel op of er niet te veel toegevoegde suikers in zitten!

Minder vlees & zuivel? 

Afgelopen jaar hebben vier leden van Intrakoop tijdens een pilot samengewerkt om het eten & drinken te verduurzamen en specifiek gekeken naar het verminderen van de consumptie van dierlijke eiwitten en het verhogen van plantaardige eiwitten. Hieruit zijn mooie adviezen gekomen waar je meteen mee aan de slag kan, bijvoorbeeld:

  •  Vervang het zuiveldessert eens door vers fruit;

  • Vervang de vleescomponent in een samengestelde maaltijd door een plantaardige vervanging (bijvoorbeeld vegetarisch gehakt)

Naast de voordelen voor het milieu bevat vegetarisch gehakt ook minder kilocalorieën, minder vet (11 gram  waarvan 6 gram verzadigd) en meer vezels dan rundergehakt. Op eiwitten lever je slechts 1.9 gram in.  

De adviezen zijn niet bedoeld om ‘Cold Turkey’ over te stappen op volledig plantaardig maar laten je juist zien hoe je met kleine stapjes toch een verschil kan maken. Op deze pagina lees je alle informatie over de pilot en lees je nog meer adviezen om in jouw zorginstelling van start te gaan.

Meer informatie over de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel lees je op de website

Literatuur:
1) C. van den Berg, A. v. (2019). Rapportage onderzoek: Klimaatimpact productgroepen care-instellingen. Rotterdam: Stichting Stimular.
2) Sandström, V., Valin, H., Krisztin, T., Havlík, P., Herrero, M., & Kastner, T. (2018). The role of trade in the greenhouse gas footprints of EU diets. Global Food Security, 19, 48-55.
2) Poore, J., & Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392), 987-992.
4) Schaafsma, G. (2000). The protein digestibility–corrected amino acid score. The Journal of Nutrition, 130(7), 1865S-1867S.
5) Voedingswaarde Sojamelk en koemelk via: https://nevo-online.rivm.nl/
6) American Dietetic Association: Vegetarian Diets (2009) From the association, 109, 1266-1282. Via: https://doi.org/10.1016/j.jada.2009.05.027

Deel dit artikel